Bankomaty recyklingowe zdobywają świat. Czy będziemy mogli z nich korzystać także w Polsce?

Bankomaty z funkcją recyklingu już teraz rewolucjonizują sposób obsługi klientów bankowych w wielu krajach świata. W niektórych krajach Azji urządzenia te od wielu lat są już standardem. Stają się też coraz bardziej popularne w strefie Euro. W Polsce bankomaty z zamkniętym obiegiem gotówki nie są jeszcze stosowane. Jakie są tego przyczyny? Czy są szanse na to, że wkrótce będziemy mogli z nich korzystać? Czym charakteryzuje się ten typ bankomatu? Jakie są korzyści z jego zastosowania? Przyjrzyjmy się bliżej tym zagadnieniom.

 

Jaka jest popularność bankomatów z funkcją recyklingu na świecie?

Według przeprowadzonych przez RBR badań, w 2010 roku na świecie można było korzystać z około 2,1 miliona bankomatów. Coraz większy udział w tych instalacjach mają bankomaty recyklingowe. Najbardziej popularne są one w Azji w takich krajach jak Japonia i Korea Południowa, gdzie od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku trwa ich intensywny rozwój. Do 2007 roku w rejonie Azji i Pacyfiku zainstalowano ponad 230 tysięcy bankomatów recyklingowych (dane: RBR). Taka liczba instalacji na wymagającym rynku niewątpliwie potwierdza przydatność tych urządzeń.

Bankomaty z zamkniętym obiegiem gotówki stają się też coraz bardziej popularne w Europie, szczególnie w strefie Euro. Instalowane są w takich krajach jak Francja, Holandia, Belgia, Szwajcaria, Niemcy czy Włochy. Na dużą skalę zastosowały je takie banki jak ABN Amro, ING, Landesbank, Volksbank, Sparkassen czy HVB. Pierwsze instalacje w ramach dużego kontraktu są realizowane również w największym tureckim banku – Ziraat Bankasi. Wszystko wskazuje zatem na to, że już niedługo bankomaty z funkcją recyklingu staną się standardem w większości krajów z rozwiniętą bankowością.

Zasada działania banknotów z zamkniętym obiegiem gotówki

Dotychczas operacje wpłaty w bankomatach mogliśmy wykonywać przy użyciu modułów deponujących banknoty w kopertach lub przez weryfikujące wpłaty moduły wpłatomatu. Podstawowa różnica między tymi rozwiązaniami a bankomatem z zamkniętym obiegiem gotówki to możliwość wpłacania, a następnie po weryfikacji, wypłacania klientom tych samych banknotów.

Bankomat recyklingowy CINEO C4060 firmy Wincor Nixdorf

Prawidłowe działanie wymaga stosowania zawansowanych systemów weryfikujących autentyczność i jakość wpłacanych banknotów. W przypadku części producentów bankomatów, moduły recyklingowe dostarcza kilka wyspecjalizowanych firm. Są to na przykład Hitachi (Talaris, Diebold) czy Fujitsu (NCR). Moduły składają się z części przeznaczonej do wypłacania, przyjmowania i weryfikacji banknotów oraz z kaset (najczęściej 4 lub 5), w których  może być przechowywane około 10 tysięcy banknotów.

Wpłacane banknoty trafiają do elementu sprawdzającego ich autentyczność i jakość. W przypadku pozytywnej weryfikacji trafiają one do kaset skąd są pobierane przy realizacji wypłaty. Jeśli weryfikacja jest negatywna, w zależności od obowiązujących w danym kraju przepisów, banknoty trafiają do specjalnej kasety lub są zwracane klientowi.

Na rynku pojawiają się też nowe konstrukcje. Przykładem może być firma Wincor Nixdorf, która rozwija obecnie nową rodzinę bankomatów CINEO z inteligentnymi, wymiennymi kasetami. Kasety te mogą być używane w bankomatach, automatach kasjerskich i w urządzeniach dla handlu. Inny przykład to moduł recyklingowy firmy Nautilus Hyosung, w którym zastosowano dodatkową kasetę przeznaczoną do załadunku i rozładunku banknotów przez personel.

Przykładowy moduł recyklingowy

Jakie są korzyści z zastosowania bankomatów recyklingowych ?

Podstawową korzyścią, jaką zapewniają bankomaty z funkcją recyklingu jest zmniejszenie kosztów obsługi w porównaniu z tradycyjnymi modelami. Wynika to przede wszystkim z niższych kosztów transportu gotówki, co jest efektem mniejszej liczby wizyt firm transportujących gotówkę (CIT). Szacuje się, że po zastosowaniu takich bankomatów, koszt transportu między centralą banku a centrum obsługi gotówki obniży się o 70%. Koszt dostaw do placówek zmniejszy się o 40%.

W praktyce wielkość oszczędności będzie zależała od lokalizacji bankomatu, stosunku operacji wpłat i wypłat, a także od awaryjności urządzenia. Liczba usterek funkcji wpłaty jest dużo mniejsza niż w przypadku wpłatomatów. Z drugiej strony, awaryjność funkcji wypłaty jest jednak większa niż w przypadku klasycznych bankomatów. Jednak intensywność, z jaką rozwija się ten rynek wskazuje na to, że takie inwestycje na pewno są opłacalne.

Poza oszczędnościami operatorzy urządzeń mogą też realizować dodatkowe zyski. Nadwyżki wynikające z mniejszej ilości gotówki zamrożonej w transporcie i w bankomatach pozwalają na osiąganie zysków np. poprzez lokaty overnight. Dodatkowo znacznie obniża się ryzyko kradzieży w wyniku mniejszej liczby operacji zasilania bankomatów gotówką lub odbioru pełnych kaset depozytowych.

Jeśli bankomaty z funkcją recyklingu będą zastępowały tradycyjne modele, klienci banków uzyskają powszechny dostęp do samoobsługowych wpłat. Da im to jeszcze większą swobodę w korzystaniu z usług bankowych. Klienci będą mogli też naraz wpłacać 200-300 banknotów, a nie 50-100 jak to jest w przypadku wpłatomatów. Dodatkowa korzyść to prostszy i czytelniejszy sposób obsługi. Banknoty są wypłacane i wpłacane przy użyciu tego samego modułu na płycie czołowej urządzenia i nie trzeba się zastanawiać który do czego służy.

Bankomat recyklingowy Monimax 8000 firmy Nautilus Hyosung

Nie ulega wątpliwości, że oszczędności i zyski przemawiają za zastosowaniem bankomatów recyklingowych. Ale żeby te urządzenia mogły funkcjonować w danym kraju, konieczne jekst dostosowanie prawa i procedur do specyfiki ich działania. Niestety obowiązujące w Polsce przepisy w żaden sposób nie są dostosowane do bankomatów z taką funkcjonalnością.

 

Ograniczenia uniemożliwiające stosowanie bankomatów recyklingowych w Polsce

Jak do tej pory w Polsce nie można korzystać z bankomatów z funkcją recyklingu. Dostępne są natomiast inne możliwości deponowania banknotów w bankomatach. Liczba operacji depozytów gotówkowych wg danych NBP wynosi rocznie ponad 1,6 miliona. Do tego dochodzą jeszcze wpłaty wykonywane przy użyciu 1,5 tysiąca wpłatomatów. Popularność operacji wpłat wskazuje na to, że bankomaty z funkcją recyklingu miałyby zastosowanie. Co jest powodem braku takich instalacji w naszym kraju? Okazuje się, że główna przyczyna leży w braku odpowiednich przepisów prawa.

Do tej pory obowiązuje zarządzenie prezesa NBP z 1989 roku dotyczące zatrzymania fałszywych znaków pieniężnych. Rozporządzenie to powstało w czasie, kiedy nie było jeszcze w Polsce ani bankomatów ani wpłatomatów. Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku bezpośredniej wpłaty przez klienta, osoba działająca z upoważnienia banku zobowiązana jest zatrzymać podejrzany banknot i sporządzić protokół z tego zdarzenia. Oczywiście takie działanie nie jest możliwe w przypadku dokonania wpłaty w bankomacie recyklingowym, który teoretycznie może wypłacić przyjęty fałszywy banknot następnemu klientowi. Trzeba również stwierdzić, że istnieją poważne wątpliwości prawne, czy rozporządzenie to rzeczywiście powinno odnosić się również do urządzeń samoobsługowych.

Ponieważ NBP nie ma wystarczających uprawnień konstytucyjnych, konieczne jest stworzenie nowych przepisów przez Sejm. Przepisy te mogą być wzorowane na normach prawnych przyjętych w strefie Euro. Niezbędne jest na przykład wprowadzenie zasad certyfikowania urządzeń w zakresie rozpoznawania autentyczności i klasyfikowania jakości banknotów. Tylko po sprawdzeniu przez certyfikowane urządzenia banknoty mogłyby być wprowadzone ponownie do obiegu.

Istnieją jednak pewne szanse na to, że już niedługo któryś z polskich banków zdecyduje się jednak na instalowanie bankomatów recyklingowych. Można tak stwierdzić analizując przypadek wpłatomatów. Z używaniem tych urządzeń związane są te same problemy prawne, a jednak banki zdecydowały się na ich stosowanie. Jest co prawda pewna istotna różnica. W przypadku wpłatomatów banknoty mogą być weryfikowane np. ręcznie w sortowniach. W bankomatach recyklingowych wpłacony banknot bez takiej weryfikacji może być wydany kolejnemu klientowi. We współczesnych bankomatach poziom weryfikacji autentyczności jest jednak tak wysoki, że praktycznie wyklucza to taką sytuację. Warto zauważyć też, że przepisy strefy Euro zdecydowanie preferują weryfikację automatyczną. Weryfikacja ręczna dopuszczalna jest tylko w niektórych przypadkach.

 

Podsumowując

Bankomaty z funkcją recyklingu to bez wątpienia kolejny etap rozwoju urządzeń automatyzujących obsługę klientów bankowych. Dają znaczące oszczędności, są już powszechnie stosowane na świecie, istnieją sprawdzone przepisy regulujące ich stosowanie. To wszystko pozwala przypuszczać, że zobaczymy takie urządzenia także w Polsce. Pytanie tylko, kiedy to nastąpi?

Wszystko zależy od determinacji dostawców, operatorów, banków i ustawodawców. W najgorszym razie nastąpi to po wstąpieniu Polski do strefy Euro. Wtedy będziemy musieli przyjąć obowiązujące tam przepisy, co umożliwi instalowanie tych ciekawych urządzeń. Ale na taki scenariusz wydarzeń musielibyśmy zapewne jeszcze długo czekać.

2011

 

Linki do artykułów dotyczących bankomatów recyklingowych:

Są już pierwsze instalacje bankomatów recyklingowych w polskich bankach!

Pierwszy bankomat recyklingowy z biometrycznym uwierzytelnianiem w polskich bankach

 

 

KOMENTARZE

  1. Łukasz pisze:

    Bankomaty z zamkniętym obiegiem gotówki wprowadził w Polsce jakiś czas temu ING Bank Śląski. Jestem ciekaw funkcjonowania takiego wynalazku na polskim rynku. Wydaje mi się, że póki co ludzie częściej wypłacają niż wpłacają, to mógłby być największy problem i wiązałoby się to z uzupełnianiem gotówki. Chyba, że Klienci będą mogli wypłacić banknoty dopiero, jak inni je wpłacą. Prawdopodobnie lista takich bankomatów niedługo ukaże się na stronie Bankomap.pl

Dodaj komentarz