NBP wprowadza poważne zmiany w krajowym obrocie gotówkowym

Rok 2017 minął pod znakiem planowania przez NBP poważnych zmian w systemie obsługi gotówki. Część zmian ma zacząć obowiązywać już w 2018 roku. Kolejne będą wprowadzane sukcesywnie w następnych latach. Praktycznie wszyscy uczestnicy obrotu gotówkowego w Polsce muszą brać pod uwagę konieczność dostosowania swoich procedur i posiadanych rozwiązań do zmieniających się przepisów. Czego zatem możemy spodziewać się w nadchodzących miesiącach i latach?

Zmiany mają przynieść korzyści wszystkim uczestnikom rynku

Planowane zmiany nie są wprowadzane dla samej idei, ale mają pozwolić osiągnąć cele, które będą przekładać się na wymierne korzyści. Przede wszystkim NBP dąży do utrzymania kontroli nad obrotem gotówkowym, który ulega coraz większej  decentralizacji. Bank centralny chce też zwiększyć swoją kontrolę nad jakością obiegową banknotów. Osiągnięcie celów będzie możliwe dzięki zastosowaniu rozwiązań systemowych w zakresu obrotu gotówkowego odpowiadających obecnej sytuacji na rynku. Realizacja planów ma przyczynić się do obniżenia kosztów procesowania gotówki. Jakie konkretnie działania planuje NBP?

Napięty harmonogram wprowadzanie zmian

W lipcu 2018 roku NBP planuje wprowadzić kryteria jakości obiegowej, jeden strumień gotówki odprowadzanej do NBP i wieloorientacyjne sortowanie. W tym terminie ma rozpocząć się pilotaż standardowej zawartości worka oraz pilotaż nowych opakowań. Na kwiecień 2019 roku zaplanowano wprowadzenie standardów GS1 w NBP, standardowej zawartości worka oraz opłat za niestandardowe opakowanie.

W październiku 2019 banki mają zaopatrywać się w gotówkę w 11 oddziałach okręgowych NBP. W 2020 roku standard GS1 będzie wprowadzony u producentów znaków pieniężnych, a w 2021 ma obowiązywać już wszystkich uczestników obrotu gotówkowego (Artykuł: Standard GS1 wkrótce usprawni transport gotówki także w Polsce).

Za 3 lata mają być też wprowadzone nowe opakowania typu pojemnik. Poniżej znajdziesz informacje charakteryzujące najważniejsze zmiany.

Odprowadzanie banknotów do NBP w jednym strumieniu

Odprowadzanie banknotów w jednym strumieniu ma charakteryzować się brakiem podziału na banknoty nadające się do obiegu i nienadające się do obiegu. Wydzielane muszą jednak być banknoty nienadające się do maszynowego sortowania. Największą korzyścią z tego rozwiązania będzie uproszczenie procesu odprowadzania banknotów.

Uproszczeniu ulegnie administrowanie i ewidencjonowanie banknotów, na etapie ustalania wpłat nie będą wydzielane banknoty nienadające się obiegu i zmniejszy się pracochłonność procesu sortowania. Mniejsze będzie zużycie materiałów eksploatacyjnych i opakowań. Dzięki tym czynnikom znacznie mają zmniejszyć się koszty całego procesu. Dodatkowo rzadziej sortowane banknoty będą dłużej nadać się do użytku.

Wieloorientacyjne sortowanie banknotów

Pozytywny wpływ na proces obsługi banknotów ma zapewnić wielooriantacyjne sortowanie z wykorzystaniem odpowiednich sorterów. Przyczyni się to do znacznej oszczędności czasu w podmiotach realizujących obsługę gotówki gdzie banknoty w jednej orientacji układa się ręcznie lub z wykorzystaniem liczarek. Zamiast dwóch procesów: najpierw sortowania według orientacji a następnie według jakości, wystarczy zastosowanie jednego procesu  – sortowania według jakości.

Wprowadzenie sortowania wieloorientacyjnego i odprowadzenie banknotów w jednym strumieniu wiąże się jednak z dodatkowymi nakładami. Konieczna będzie adaptacja urządzeń, dostosowanie procedur, przeprowadzenie szkoleń pracowników i kampanii informacyjnej oraz wydzielanie strumienia banknotów na potrzeby klientów banków. Jednak analizując możliwe do uzyskania korzyści, zwłaszcza w dłuższej perspektywie czasu, naszym zdaniem warto będzie ponieść dodatkowe koszty.

Kwartalna sprawozdawczość

W lipcu 2018 wprowadzona zostanie kwartalna sprawozdawczość, która będzie dotyczyła liczby posiadanych urządzeń, przeliczanych i sortowanych banknotów i monet oraz ich ponownego wprowadzania do obrotu. Do NBP sprawozdania mają być przekazywane drogą elektroniczną. Obecnie trwają prace nad wykorzystaniem Portalu internetowego Systemu Informacji Sprawozdawczej „SIS”. Szerzej o sprawozdaniach kwartalnej pisaliśmy w artykule „Jak raportować przetwarzanie gotówki zgodnie z nowymi wymogami NBP?„.

Pilotaż standardowej zawartości worka i nowych pojemników

NBP planuje również usprawnić proces transportu gotówki. Mają temu służyć dwa pilotaże realizowane między lipcem 2018 a styczniem 2021. Planowane jest przetestowanie standardowej zawartości worka. Taka metoda ma oznaczać pobieranie banknotów z NBP w wiązkach a odprowadzanie w paczkach bez konieczności foliowania. Opakowanie zbiorcze ma być formowane przez jednego pracownika. Nowy sposób pakowania banknotów ma też umożliwić sprawne rozliczanie różnic. Brak konieczności foliowania banknotów ma zmniejszyć koszty materiałów eksploatacyjnych.

Nowe pojemniki mają być porządkowane wg reguły: jeden pojemnik = jeden bank = jeden nominał. Mają one zapewnić bezpieczne przechowywanie i transportowanie banknotów. W pojemnikach będą zastosowane przegródki zabezpieczające banknoty przed uszkodzeniami oraz przesuwaniem. W pojemniku stosowana będzie transparentna pokrywa. Dzięki wysokiej trwałości stosowanego materiału, w dłuższej perspektywie czasu mają zmniejszyć się koszty opakowań. Niższe mają być też koszty obróbki gotówki, m.in. dzięki zmniejszeniu liczby niezbędnych materiałów eksploatacyjnych.

Depozyt dwustronny

Obecnie stosowany jest system depozytowy z ustalonym limitem depozytu, zasilany gotówką przeliczoną przez NBP. W formule depozytu dwustronnego, który NBP planuje wprowadzić, dodatkowo przewiduje się możliwość zasilania depozytu gotówką otrzymywaną przez bank w ramach wpłat gotówkowych, przeliczoną i przesortowaną przez bank lub firmę CIT w imieniu banku.

Główna korzyść z planowanych zmian w depozycie dwustronnym to możliwość  przechowywania depozytów w CIT. Niższe będą również koszty procesu. Wpływ na to ma mieć ograniczenie liczby zasileń i odprowadzeń gotówki z i do NBP, ograniczenie kosztów związanych z mrożeniem gotówki, lepsze zabezpieczenie potrzeb płynnościowych banku a także znaczne zmniejszenie liczby i kosztów transportów. Dzięki ograniczeniu liczby przeliczeń dłuższa będzie też żywotność banknotów. Pilotaż depozytu dwustronnego planowany jest na 2020 rok a uruchomienie w styczniu 2021 roku.

Zmiany w obrocie gotówkowym są konieczne

Analizując poszczególne zmiany planowane przez NBP, nasuwa się wniosek, że całkiem duży obszar obrotu gotówkowego wymaga wprowadzenia optymalizacji i usprawnień. Możliwe jest też uzyskanie wielu korzyści przez wszystkich uczestników rynku.

Warunkiem podstawowym jest unowocześnienie obecnie stosowanych procedur i technologii poprzez dostosowanie ich do standardów wprowadzanych przez NBP. Jak większość zmian, wymagać to będzie dodatkowych nakładów pracy i środków.

Nasuwa się pytanie: jakie podjąć działania, żeby uzyskać optymalny rezultat w stosunku do poniesionych wydatków?

 

Cykl artykułów poświęconych Zarządzeniu nr 19/2016 jest przygotowywany we współpracy z firmą Talemax. Szczegółowe informacje o produktach spełniających wymogi nowych przepisów znajdziesz m.in. na stronie tej firmy.

Grudzień 2017