Ukazało się nowe zarządzenie NBP regulujące postępowanie z gotówką

W sierpniu NBP opublikował oczekiwane przez rynek Zarządzanie Nr 19/2016 Prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie sposobu i trybu przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowań banknotów i monet oraz wykonywania czynności związanych z zaopatrywaniem banków w te znaki. Nowe przepisy zastąpią dotychczas obowiązujące Zarządzenie nr 19/2007. Analiza regulacji skłania do wniosku, że będą one miały duży wpływ na banki, firmy i inne podmioty uczestniczące w obrocie gotówki. Chociaż część przepisów nie jest finalnie sprecyzowana i NBP zastrzega, że będą one uzupełniane, warto już teraz zaznajomić się z nowym Zarządzeniem. Tym bardziej, że niezbyt dużo czasu pozostało na dostosowanie się do nowych regulacji.

Nowe Zarządzenie efektem wieloletniego planu NBP

NBP realizuje plan nakreślony kilka lat temu. Głównym celem działań jest poprawa, jakości gotówki znajdującej się w obiegu. Działania te mają być przeprowadzone w taki sposób, aby rynek miał czas na przygotowanie się na spełnienie wymogów nowych regulacji. Z tego powodu w styczniu 2015 roku najpierw pojawiły się rekomendacje, która przedstawiały kierunki zmian (artykułNowe rekomendacje NBP odmienią proces obsługi gotówki w Polsce). Wynikało z nich, że nowe regulacje będą opierały się na przepisach obowiązujących w strefie euro. Po 18 miesiącach od ukazania się rekomendacji, opublikowano nowe regulacje, które mają zacząć obowiązywać już niebawem.

Zarządzenie zacznie obowiązywać od początku 2017 roku

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2017 roku. Jednak niektóre zapisy, szczególnie te powodujące konieczność inwestycji po stronie uczestników rynku, zaczną obowiązywać 1 lipca 2018 roku. W porównaniu do rekomendacji z 2015 roku, większość zapisów zostało uszczegółowionych. W największym zakresie dotyczy to sortowania jakościowego i klasyfikacji urządzeń. Założenia NBP są takie, że zmiany powinny maksymalnie uprościć i usprawnić przetwarzanie gotówki. Wprowadza się na przykład jednolite opaski dla paczek banknotów. Niektóre z nowych regulacji mogą jednak oznaczać dla banków i firm CIT konieczność większych przystosowań i inwestycji w nowoczesny sprzęt i oprogramowanie. Co może sprawić najwięcej kłopotów?

Obowiązek corocznych testów urządzeń

Jednym z takich przepisów jest konieczność przeprowadzania corocznych testów urządzeń. Nie ma jeszcze dokładnych wytycznych co do sposobu realizacji testów. Trudno wyobrazić sobie, że wszystkie banki komercyjne, spółdzielcze i firmy CIT będą testowały każdy typ urządzenia używanego do przetwarzania gotówki. Z tych względów uczestnicy rynku mogą dążyć do zlecania testów firmom zewnętrzne i wspomagania się ich wynikami.

Nie można wykluczyć, że NBP wprowadzi mechanizmy, zgodnie z którymi podejmie się certyfikowania urządzeń. Innym możliwym wariantem jest certyfikacja przeprowadzana przez podmioty wyznaczone przez bank centralny. Kolejne możliwe rozwiązanie to udostępnianie lub publikowanie przez NBP wyników testów maszyn przeprowadzanych przez importerów i dystrybutorów.

Wymaganie kwartalnego raportowania

Innym przepisem, który może nastręczyć problemów jest obowiązek raportowania. Uczestnicy rynku będą mieli obowiązek kwartalnego przekazywania informacji o liczbie przeliczonych banknotów i monet, a także informacji o posiadanych urządzeniach. Na chwilę obecną brak jest dokładnych wytycznych co do wyglądu takich raportów. Przedstawiciele Narodowego Banku Polski zapowiadają publikacje dodatkowych danych, które uszczegółowią wymagania informacyjne. Wszystko wskazuje na to, że banki i firmy CIT będą musiały wprowadzić zmiany lub wdrożyć nowe systemy informatyczne. Bez nich niemożliwe będzie zbieranie danych do nowych raportów. Nie możemy wykluczyć też, że w niektórych przypadkach konieczne będą zakupy urządzeń przetwarzających gotówkę z funkcją przekazywania danych do zmodyfikowanych lub nowych systemów informatycznych.

Obowiązek przechwytywania przez urządzenia samoobsługowe podejrzanych banknotów

Przepisem, który wymusi dodatkowe inwestycje jest również wprowadzany obowiązek przechwytywania przez urządzenia samoobsługowe banknotów podejrzanych co do autentyczności. Zainstalowane obecnie w bankach wpłatomaty i bankomaty recyklingowe na ogół nie przyjmują takich banknotów. Zarządzenie zatem całkowicie zmieni sytuację.

Procedura ma wyglądać tak: jeśli urządzenie zweryfikuje, że banknot jest nieautentyczny, będzie musiało go zatrzymać i zarejestrować kto próbował go wpłacić. Następnie operator urządzenia będzie miał obowiązek powiadomienia o tym fakcie Policji. W takim przypadku wpłata nie będzie uznawana na rachunku klienta. Taka zmiana nie obędzie się bez konieczności modyfikacji systemów informatycznych obsługujących urządzenia. W niektórych przypadkach może nawet spowodować konieczność wymiany maszyn.

Precyzyjne określenie kryteriów sortowania jakościowego

Na korzyść jakości gotówki w obiegu  wpłynie zapewne precyzyjne określenie kryteriów sortowania jakościowego. W wielu krajach już obowiązują przepisy dotyczące sortowania jakościowego zbliżone do tych zawartych w nowym zarządzeniu. Część z nich jest o wiele bardziej restrykcyjnych w ich egzekwowaniu. Wszędzie gdzie wprowadzone zostały takie przepisy, konieczne były znaczące inwestycje w urządzenia do przetwarzania banknotów.

Często było to związane z obowiązkiem sortowania maszynowego i rezygnacją z ręcznego. Zarządzenia NBP w obecnej wersji oba wymienione rodzaje sortowania traktuje w zbliżony sposób. Nie ma jednak wątpliwości, że tylko sortowanie maszynowe może poprawić jakość banknotów w obiegu, co jak się wydaje, jest jednym z głównych celów wprowadzenia nowych przepisów. Z tych względów jest prawdopodobne, że również NBP wprowadzi szczegółowe regulacje preferujące sortowanie maszynowe.

Nowy strumień gotówki

Zupełną nowością jest wprowadzenie trzeciego strumienia gotówki. Oprócz kategorii banknotów o jakości obiegowej i nadających się do obiegu, pojawia się kategoria banknotów nienadających się do sortowania maszynowego. Należą do niej banknoty sklejone taśmą, klejem lub w inny sposób, naddarte, zszyte lub przerwane. Można się spodziewać, że wydzielanie takich banknotów będzie się odbywało zarówno ręcznie jak i za pomocą urządzeń. Obowiązek rozsortowywania banknotów na trzy, a nie dwa strumienie, będzie dodatkowym utrudnieniem dla banków i firm CIT. Warto zwrócić uwagę, że przepis ten wchodzi w życie już 1 stycznia 2017, jest więc niewiele czasu na przygotowania.

Podsumowując

Analiza opublikowanych przepisów pokazuje, że jest jeszcze wiele niewiadomych co do szczegółów nowych regulacji. Można się spodziewać, że w najbliższych miesiącach NBP będzie przekazywał uczestnikom rynku szczegółowe wytyczne, uzupełniające zapisy zawarte w zarządzeniu 19/2016. Od tego między innymi będzie zależało, w jakim stopniu banki i firmy CIT będą musiały przygotować się do spełniania nowych wymogów i jakich inwestycji będzie to wymagało. Jest jednak niemal pewne, że wszyscy będą musieli wprowadzić zmiany w swoich procedurach i przygotować się na inwestycje. Jak będą znaczące, okaże się niebawem.

Cykl artykułów poświęconych Zarządzeniu nr 19/2016 jest przygotowywany we współpracy z firmą Talemax. Szczegółowe informacje o produktach spełniających wymogi nowych przepisów znajdziesz m.in. na stronie tej firmy.

Sierpień 2016

Dodaj komentarz