W jaki sposób bank spółdzielczy ma dostosować się do nowych regulacji NBP
Do naszej Redakcji wpływa dużo pytań banków spółdzielczych związanych z nowymi regulacjami wprowadzanymi przez NBP. Pytania najczęściej dotyczą czynności jakie bank musi wykonać, żeby dostosować się do przepisów. Przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się wątpliwości.
Jakie przepisy ulegają zmianie?
Od 1 lipca 2018 roku wchodzi w życie część zapisów Zarządzania Nr 19/2016 Prezesa Narodowego Banku Polskiego w sprawie sposobu i trybu przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowań banknotów i monet oraz wykonywania czynności związanych z zaopatrywaniem banków w te znaki. Z informacjami na temat nowych przepisów można się zapoznać w artykule „Ukazało się nowe zarządzenie NBP regulujące postępowanie z gotówką„.
Kogo i czego dotyczą wprowadzane w życie przepisy?
Nowe regulacje NBP będą obowiązywać zarówno banki komercyjne jak i wszystkie banki spółdzielcze i będą dotyczyć całego przetwarzanego przez nie strumienia banknotów i bilonu.
Jakie czynności bank spółdzielczy musi wykonać żeby dostosować się do nowych regulacji?
Pierwsze zadanie to analiza aktualnych procesów gotówkowych i zakresu potencjalnych modyfikacji pod kątem nowych przepisów. Potencjalne zmiany, które trzeba brać pod uwagę dotyczą opisanych poniżej obszarów.
Urządzenia samoobsługowe
W przypadku wszystkich wpłatomatów i bankomatów recyklingowych niezbędne będą zmiany baz i oprogramowania. Związane jest to z koniecznością kwalifikowania banknotów do pięciu różnych kategorii. W sprawie szczegółów sugerujemy kontakt z dostawcą bankomatów. Najprostsza sytuacja jest z tradycyjnymi bankomatami wyposażonymi jedynie w funkcje wypłaty gotówki. W ich przypadku nie ma konieczności żadnych zmian.
Bardzo ważna zmiana związana jest z zasileniami. Od 1 stycznia 2020 roku wszystkie bankomaty będą mogły być zasilane jedynie banknotami sprawdzonymi na przetestowanych w NBP sorterach. Jest to zasadnicza zmiana do obecnej sytuacji, kiedy to zasilenia często przygotowywane są jedynie z użyciem prostych liczarek ilościowych.
Zmiany w sortowniach
Ręczne sortowanie banknotów w sortowniach jest w praktyce niemożliwe ze względu na duże ilości przetwarzanej gotówki. Każdy banknot powinien więc co najmniej raz (np. na ostatnim etapie procesu) zostać sprawdzony pod względem autentyczności i jakości obiegowej. Weryfikacja powinna odbyć się na urządzeniu ustawionym zgodnie z urządzeniem wzorcowym, które wcześniej zostało przetestowane w NBP z wynikiem pozytywnym. Dostosowanie się do tych wymogów będzie najprawdopodobniej oznaczać konieczność zakupu nowego wyposażenia.
Oddziały bankowe
Banknoty wprowadzane do obrotu w oddziałach mogą być weryfikowane ręcznie do końca 2020 roku. Od roku 2021 zostaną wprowadzone ograniczenia, nakazujące sprawdzenie 90% wprowadzanych do obrotu banknotów za pomocą przetestowanych urządzeń. Ponadto od 1 stycznia 2020 wszystkie zasilenia bankomatów, które wykonywane są w oddziałach banku również muszą być przygotowywane na przetestowanych urządzeniach.
Warto też pamiętać, że od lipca ręczne sortowanie jakościowe musi być wykonywane w zupełnie inny sposób niż ma to miejsce obecnie. Nowe metody sortowania ręcznego będą wymagały dodatkowych przygotowań kasjerów.
Nowe obowiązki sprawozdawcze
Bardzo istotne są również nowe wymogi sprawozdawcze (link do artykułu). Na banki zostaje nałożony obowiązek kwartalnego raportowania ilości przetworzonej gotówki w sortowniach, oddziałach i w urządzeniach samoobsługowych. Proces ręcznego wprowadzania danych o nominałach i kategoriach jakościowych przetworzonych banknotów może być uciążliwy. Dużo sprawniej można takie zadanie wykonać zaciągając odpowiednie dane z urządzeń podłączonych do systemów informatycznych.
Prawidłowe przygotowanie raportów będzie wymagało od banków dokonania modyfikacji w systemach informatycznych. W celu określenia zakresu tych zmian sugerujemy kontakt z dostawcą oprogramowania bankowego.
Czy bank spółdzielczy będzie musiał wykonywać samodzielnie testy urządzeń?
Nie. Każdy bank może samodzielnie wykonać test, ale może się również opierać na testach wykonywanych w NBP przez dostawców maszyn. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w artykule „Uzgodniono reguły testowania urządzeń do przetwarzania gotówki„.
Jakie czynności są do wykonania w przypadku obecnie posiadanych urządzeń?
Powyżej został opisany sposób postępowania z bankomatami.
W przypadku liczarek ilościowych nie ma konieczności dokonywania żadnych korekt. Inaczej wygląda sytuacja liczarek wartościowych z pełną weryfikacją autentyczności. Takie urządzenia będą w przyszłości podlegały obowiązkowi testowania. Jednak w pierwszej kolejności testy będą obowiązywały w przypadku urządzeń z funkcją sortowania jakościowego.
Kasjerskie automaty recyklingowe zainstalowane w Bankach Spółdzielczych w Polsce, nie są jak dotąd przygotowane do wymogów sortowania jakościowego. Można będzie je odpowiednio zaktualizować albo pozostawić jako urządzenia pomocnicze, w wersji ograniczonej jedynie do weryfikacji autentyczności. Szczegółowych informacji dostarczy z pewnością dostawca automatów.
Jeśli bank posiada już maszyny z funkcją sortowania jakościowego, dostosowanie do spełnienia wymagań NBP najlepiej wykonać wspólnie z dostawcą urządzeń. Na początek warto zwrócić się do dostawcy z pytaniem o zakres dotychczasowych przygotowań.
Czy nowe regulacje będą też dotyczyły bilonu?
Urządzenia do przetwarzania monet nie podlegają na razie obowiązkowi testowania. Nie ma też konieczności maszynowego sortowania bilonu. Z drugiej jednak strony kwartalne raporty będą też uwzględniać dane przedstawiające przeliczone monety. W tym kontekście pracę może usprawniać podłączenie maszyn do systemów informatycznych i automatyczne zaciąganie danych o ilości przeliczonego bilonu.
Czy każdy bank będzie musiał kupić urządzenia?
Nie każdy bank będzie musiał dokonać zakupu nowych urządzeń. Banki będą mogły zwrócić się do wyspecjalizowanych firm przetwarzających gotówkę (tzw. CIT) wyposażonych w odpowiednie urządzenia. Taka współpraca może jednak wiązać się z koniecznością znacznej modyfikacji obecnych procesów gotówkowych. Na przykład, ładowania bankomatów przy użyciu kaset z banknotami przygotowanymi w sortowni firmy CIT, a nie jak do tej pory, w oddziale banku.
Jakie maszyny bank powinienem kupić?
Na rynku dostępnych jest kilkanaście modeli sorterów różnych producentów, a także kasjerskie automaty recyklingowe. Można wybierać od najmniejszych modeli sorterów, tzw. 1,5 kieszeniowych, po duże wielokieszeniowe urządzenia. Dobór odpowiedniego modelu zależy od liczby przetwarzanych banknotów i realizowanych procesów gotówkowych. Kluczowe jest zapewnienie, że urządzenie posiada lub będzie posiadało zaliczony odpowiedni test w NBP. Obecnie wszyscy dostawcy zaczynają testowanie maszyn. Oficjalne wyniki testów są już dostępne na stronie NBP http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_testy_urzadzen.html.
Informacja dodatkowa
Cykl artykułów poświęconych Zarządzeniu nr 19/2016 jest przygotowywany we współpracy z firmą Talemax. Szczegółowe informacje o produktach spełniających wymogi nowych przepisów znajdziesz m.in. na stronie tej firmy.
Kwiecień 2018, aktualizacja Czerwiec 2018
Co to za portal?
Inne tematy:
- Jakie zmiany dla uczestników polskiego rynku obsługi gotówki oznacza implementacja unijnej dyrektywy CER?
- Czy za brak systemu zabezpieczenia bankomatów już wkrótce będzie można trafić do więzienia?
- NBP zbadał koszty instrumentów płatniczych na rynku polskim
- Obieg gotówki – jak się kształtował i dokąd zmierza? (cz. I)
- Czy sztuczna inteligencja usprawni automatykę bankową?
- RetailShow 2018 potwierdził coraz ważniejszą rolę automatyzacji gotówki w handlu
- Jaki wpływ mają nowe regulacje NBP na korzystanie z wpłatomatów?
- W Skandynawii gotówka wraca do łask
- Pierwsze urządzenia spełniające wymogi nowych przepisów NBP
- Nowe obowiązki w obsłudze gotówki w bankach spółdzielczych