Czy bankomaty mogą zniknąć z banków?
Bankomat to najstarsze urządzenie samoobsługowe w bankowości. To również najpopularniejszy automat na świecie z którego korzystają klienci banków. Mimo, że liczba bankomatów wciąż rośnie, niektórzy eksperci ostatnio zaczęli wieszczyć ich zmierzch. Główną przyczyną ma być rosnącą popularność płatności bezgotówkowych i bankowości mobilnej. Czy rzeczywiście przyszłość bankomatów może być zagrożona? W wielu krajach są wizytówką banków i wciąż pojawiają się nowe pomysły na ich unowocześnianie. Sprawdźmy jakie są najnowsze trendy w rozwoju bankomatów.
Statystyki pokazują ciągły wzrost liczby bankomatów
Według badań firmy RBR w 2012 roku na świecie działało 2,6 miliona bankomatów. Oznacza to wzrost w wysokości 8 procent w stosunku do poprzedniego roku, czyli rynek rozwijał się szybciej niż w 2011 i 2010 roku. Również w następnych latach liczba bankomatów ma się zwiększać. Z badań RBR wynika, że do 2018 roku liczba bankomatów na świecie zwiększy się o 1,1 miliona egzemplarzy. Największy wzrost ma mieć miejsce w Azji. W Polsce również zwiększa się liczba bankomatów. Według danych NBP w 2013 w stosunku do ubiegłego roku ich liczba zwiększyła się o ponad 200 urządzeń i osiągnęła 18 903 instalacje. Czy coś może odwrócić ten trend?
Czy płatności bezgotówkowe i bankowość mobilna mogą zatrzymać rozwój bankomatów?
Co roku zwiększa się liczba płatności bezgotówkowych dokonywanych na świecie. Stopniowo zmieniają się też preferencje klientów. Klienci coraz częściej oczekują niczym nieograniczanego dostępu do informacji o koncie. Dostępu do gotówki nie powinna też ograniczać fizyczna karta płatnicza czy bankomatowa. Warunki te spełnia bankowość mobilna, która staje się coraz powszechniejsza. Mimo tych trendów gotówka nadal jest bardzo popularna wśród klientów banków. Dzięki temu bankomaty to wciąż często używany kanał kontaktu z dotychczasowymi i potencjalnymi klientami.
Trendy rynkowe sprawiają jednak, że właściciele bankomatów stawiają przed urządzeniami nowe zadania i chcą je jak najefektywniej używać. Dzieje się tak, ponieważ coraz większy nacisk kładzie się na wzrost zysków z usług płatniczych i wygodę klientów. Bankomaty coraz częściej używane są do sprzedaży różnych produktów finansowych. Udostępniane usługi mają być coraz bardziej innowacyjne i dostosowane do nowej generacji klientów. Jakie spełniane funkcje sprawiają, że bankomat można uznać za innowacyjny i podążający za najnowszymi trendami?
Upgrade Windows XP do Windows7 przyczyni się do modernizacji bankomatów
Trwający obecnie upgrade systemów operacyjnych powinien przyczynić się do tego, że bankomaty na świecie zaczną się szybciej i w większym stopniu zmieniać. Dzięki Windows7 bankomaty można stosować w nowoczesnych koncepcjach obsługi klientów. Bankomat z Win7 można użyć w bankowości wielokanałowej na równi z internetem i bankowością mobilną. Nowy system operacyjny sprawia, że urządzenia łatwiej można wyposażyć w nowe rozwiązania. Dlatego coraz więcej bankomatów w niedalekiej przyszłości powinno posiadać monitory dotykowe multi-touch, biometrię czy standard NFC.
Windows7 umożliwia też integrację bankomatów z systemami klasy CRM. Dzięki temu już niedługo coraz więcej bankomatów powinno umożliwiać spersonalizowany kontakt z klientem. Łatwiej będzie można zdalnie aktualizować oprogramowanie i kontrolować urządzenie. Dzięki wdrożeniu Windows7 banki będą miały okazję przejść na oprogramowanie typu multivendor. Zapewne część z nich zdecyduje się na taki wariant oprogramowania.
Karta bankomatowa może zacząć tracić na znaczeniu
Jednym ze sposobów na podnoszenie wygody obsługi może być zrezygnowanie z metody autentykacji klientów opartej o kartę i wpisanie kodu PIN. Tradycyjną metodę można zastąpić wprowadzaniem indywidualnego identyfikatora uzgodnionego z klientem. Identyfikator klienta może być praktycznie dowolny, na przykład numer dokumentu tożsamości, identyfikator bankowości internetowej czy
numer telefonu. W takim wariancie klient wypłacający gotówkę nie musi mieć karty. Dla banku oznacza to zredukowanie kosztów związanych z obsługą kart i ograniczenie ryzyk związanych ze skimmingiem.
Z drugiej jednak strony taki wariant zmniejsza bezpieczeństwo operacji. Bezpieczniejszy jest na pewno wariant dwustopniowej autentykacji, oparty na tym co klient posiada (karta własna, telefon, elektroniczny dowód czy cecha biometryczna) i co klient zna (PIN, hasło). Oprócz identyfikatora warto stosować dodatkowe zabezpieczenie.
Identyfikacja klienta może odbywać się również na podstawie różnych metod bezdotykowych. Należą do nich karty zbliżeniowe, telefon komórkowy czy token komunikujący się z bezstykowym czytnikiem. Taki sposób weryfikacji jest bardzo wygodny i toruje drogę do integracji z mobilnym kanałem obsługi, który już niedługo może stać się wiodącym w bankowości.
Smartfony zmieniają bankomaty
Integracja z kanałem mobilnym już dzisiaj może być bardzo ścisła. Klient przy użyciu smartfonu nie tylko może się identyfikować. Mając smartfon z zainstalowaną dedykowaną aplikacją może przeprowadzić operację wypłaty korzystając głównie z niego. Uwierzytelnienie operacji może odbywać się na różne sposoby. Takie możliwości daje technologia NFC lub dedykowana aplikacja zainstalowana w smartfonie.
Przykładem takiej aplikacji jest iPKO banku PKO BP. Oprogramowanie po zalogowaniu generuje 6-ścio cyfrowy kod do potwierdzenia wypłaty z bankomatu. Akceptacja operacji odbywa się również w smartfonie. Przy użyciu iPKO można wypłacać gotówkę już z ponad 6 000 bankomatów (sieci PKO BP i Euronet).
Inna metoda opiera się na skanowaniu telefonem kodu QR wyświetlanego w bankomacie. Możliwy jest też wariant w którym jednorazowy QR jest generowany w smartfonie a bankomat odczytuje go przy użyciu specjalnego czytnika. Wszyscy producenci bankomatów mają już takie czytniki i oprogramowanie lub nad nimi pracują. To pokazuje, że transakcje potwierdzane kodem dwuwymiarowym już niedługo mogą stać standardem. Już wkrótce mogą pojawić się bankomaty pozbawione tradycyjnych ekranów i klawiatur. Do wypłaty gotówki wystarczy przecież czytnik QR kodu i smartfon z aplikacją bankową.
Jak zachęcać klientów do częstszego korzystania z bankomatów?
Powyższe przykłady pokazują, że obsługa bankomatów powinna ewoluować w kierunku transakcji potwierdzanych bez użycia kart. Nie jest jeszcze przesądzone, która metoda będzie wiodąca. Jednak korzyści jakie oferują klientom i bankom pozwalają sądzić, że któraś z nich albo nawet kilka, stopniowo zastąpi karty bankomatowe.
Bankomat może stać się też punktem przekazu płatności mobilnych między osobami, osobami a małymi firmami lub firmami a osobami. W takiej koncepcji osoba lub firma inicjująca płatność musi być właścicielem konta lub rachunku, natomiast odbiorca może nie mieć konta bankowego. Przelewy odbywają się poprzez wysyłanie na dany numer telefonu kwoty i jednorazowego PIN-u. Odbiorca posługując się tymi danymi wypłaca gotówkę z bankomatu zintegrowanego z systemem. Takie rozwiązanie daje bankom możliwości osiągania przychodów z klientów niebankowych. Pojawiają się też szanse na „przekształcenie” ich w właścicieli kont lub lokat.
Bankomaty Bitcoin – ciekawostka czy jednak rewolucja?
Jesienią 2013 roku w Kanadzie został uruchomiony pierwszy na świecie stacjonarny bankomat i wpłatomat Bitcoin. Urządzenie wyprodukowane przez firmę Robocoin umożliwia wpłacanie pieniędzy i zamianę ich na Bitcoiny, czyli elektroniczną gotówkę przeznaczoną do płatności w Internecie. Bankomat umożliwia również sprzedaż wirtualnej waluty. Zainstalowany w Vancouver Bitcoin ATM identyfikuje klientów przy użyciu biometrii, a potwierdzenie transakcji odbywa się po zeskanowaniu QR kodu smartfonem.
Od momentu uruchomienia pierwszej instalacji nastąpił szybko rośnie liczba instalacji bankomatów „bitcoinowych”. Pojawiła się firma Lamassu oferująca znacznie prostsze (m.in. bez biometrii) i tańsze bankomaty od Robocoin. Firma ta chwali się, sprzedażą aż 130 urządzeń do Finlandii, Słowacji, Australii. Urządzenia Robocoin zainstalowano w kilku miastach Stanów Zjednoczonych i Kanady. Firma ta już wkrótce zapowiada uruchomienie pierwszego urządzenia w Londynie. Pojawiły się również informacje o sprzedaży przez producentów kilkuset urządzeń na Bliski Wschód. Czy oznacza to szanse na upowszechnienie się „Bitcoinów” i stopniowe zastępowanie tradycyjnych bankomatów?
Czy Bitcoin ATM się upowszechnią?
Popularność elektronicznej waluty Bitcoin, od momentu pojawienia się w 2009 roku, stopniowo rośnie. Jedną z przyczyn opóźniających upowszechnianie był utrudniony dostęp nowej waluty, szczególnie dla nowych osób. Przed pierwszym zakupem weryfikacja takich osób zajmował często kilka dni. Bankomaty Bitcoin w dużej części rozwiązują ten problem. Pierwszy zakup wirtualnej waluty jest możliwy już po kliku minutach.
Jednak nie wszystko w sprawie Bitcoinów wygląda tak optymistycznie. W grudniu ubiegłego roku Chiny zabroniły swoim bankom dokonywania transakcji w Bitcoinach i uznawania jej jako oficjalnej waluty. Inne kraje, takie jak Tajlandia, Indie czy Niemcy ostrzegają swoich obywateli przed korzystaniem z wirtualnej waluty. Główne powody to niestabilność oraz brak przepisów regulujących i zapewniających bezpieczeństwo klientów. Wygląda na to, że jeszcze trochę czasu musi upłynąć żeby przekonać oponentów do nowej waluty i żeby stała się w pełni bezpieczna. Bankomaty mogą w tym pomóc.
Jaka przyszłość przed bankomatami?
Czy bankomaty mogą zacząć zniknąć z banków w najbliższym dziesięcioleciu? Wydaje się to bardzo mało prawdopodobne. Badania pokazują, że prawie w każdym rejonie świata w najbliższych latach ich liczba będzie rosła. Bankomaty stają się coraz nowocześniejsze w warstwie oprogramowania i sprzętowej. Pojawiają się wciąż nowe koncepcje ich wykorzystania. Przykładem jest choćby budowa bankomatów dostosowanych do obszarów o niskim stopniu urbanizacji (Afryka czy Ameryka Południowa) o niskim zapotrzebowaniu na energię.
Stopniowo będzie się zwiększać też liczba bankomatów recyklingowych. Wpływ na to będą miały niskie koszty ich obsługi związane m.in. z mniejszą liczbą zasileń, odbiorów gotówki i efektem mniejszej ilości „magazynowanej” gotówki. Korzyści te potwierdzają banki, które stosują już takie urządzenia. Nie bez znaczenia będzie też coraz dostępniejsza technologia recyklingu.
Zwiększać się będzie też liczba bankomatów z zainstalowanymi rozwiązaniami biometrycznymi. To że współczesne metody weryfikacji biometrycznej są bezpieczne i wygodne w użyciu potwierdzają dane z różnych krajów, także z Polski. Rozszerzeń funkcjonalności bankomatów będzie jeszcze więcej, jak choćby wprowadzanie zestawów do wideokonferencji. Producenci na pewno będą szukali nowych rozwiązań odróżniających ich od konkurencji.
Niewątpliwie bankomaty zmienią się mocno w sposobie ich obsługi. Wszystko wskazuje jednak na to, że w bankowości wielokanałowej będą powszechnie używane jeszcze przez wiele lat.
Kwiecień 2014
Co to za portal?
Inne tematy:
- Jakie zmiany dla uczestników polskiego rynku obsługi gotówki oznacza implementacja unijnej dyrektywy CER?
- Czy za brak systemu zabezpieczenia bankomatów już wkrótce będzie można trafić do więzienia?
- NBP zbadał koszty instrumentów płatniczych na rynku polskim
- Obieg gotówki – jak się kształtował i dokąd zmierza? (cz. I)
- Czy sztuczna inteligencja usprawni automatykę bankową?
- RetailShow 2018 potwierdził coraz ważniejszą rolę automatyzacji gotówki w handlu
- Nieoczekiwane problemy producentów bankomatów
- Jaki wpływ mają nowe regulacje NBP na korzystanie z wpłatomatów?
- W Skandynawii gotówka wraca do łask
- Pierwsze urządzenia spełniające wymogi nowych przepisów NBP