Jak będzie wyglądał i co będzie charakteryzowało banknot przyszłości?
Różne źródła cytowane na naszym portalu potwierdzają jeszcze długi żywot gotówki. Nasuwa się pytanie: jak w przyszłości będzie się zmieniać rola i forma banknotów? We współczesnych banknotach wciąż można jeszcze dużo poprawić stosując na przykład bardziej zaawansowane nośniki. Historię i prognozy związane z ewolucją banknotów przedstawiliśmy w artykule „Fascynująca historia banknotu: od papierowego kwitu depozytowego do …?”. Nie tak dawno pojawiły się nowe projekcje związane z przyszłością gotówki. Wizje są interesujące a nawet nieco kontrowersyjne, warto więc poświęcić im uwagę.
Historia banknotów jest bardzo ciekawa, a jaka będzie przyszłość?
Banknoty na przestrzeni lat zmieniały stosunkowo powoli. Z historią tej ewolucji można się zapoznać w artykułach z cyklu „Fascynująca historia banknotu: od papierowego kwitu depozytowego do …?”. Powolna ewolucja to efekt konserwatyzmu i unikania ryzyka przez organy emitujące banknoty. Banki centralne projektując banknoty skupiały się głównie na bezpieczeństwie, zapewnianiu autentyczności oraz na podkreślaniu narodowego charakteru. Organy emitujące starały się zapewnić odpowiedni poziom trwałości banknotów mając jednocześnie na uwadze koszty produkcji poszczególnych nominałów.
Forma banknotu nie zmieniła się praktycznie od początku jego istnienia. Ewolucji uległ nośnik, który w nowoczesnych banknotach jest dzisiaj zaawansowanym technologicznie tworzywem. Nadal jednak dla organów emitujących najważniejsze jest zachowanie równowagi między skutecznością zabezpieczeń w płatnościach a kosztami tych metod.
Zapewne w przyszłości nie zmieni się znacząco strategia organów emitujących, ale gruntowne przeobrażanie się banknotów jest tylko kwestią czasu. Wpływ na to będą miały coraz szybciej rozwijające się technologie, które obniżają koszty stosowania nowoczesnych zabezpieczeń przy jednoczesnym zwiększaniu funkcjonalności banknotów. W nośniku banknotów można spodziewać się rewolucyjnych wręcz zmian. Za kilkadziesiąt lat może to zmienić charakter i formę banknotów.
Currency Research z nowatorskimi wizjami dotyczącymi gotówki
Autorem ciekawych a jednocześnie kontrowersyjnych wizji, jest Gonzalo Santamaria z firmy Currency Research. Firma ta od 1995 roku organizuje konferencje ICCOS, poświęcone gotówce w obu Amerykach, w rejonie EMEA i Azji. Currency Research jest również organizatorem konferencji Currency Conference dedykowanej dla banków centralnych. Gromadzona przez prawie 20 lat wiedza z wielu krajów, daje podstawy do tego, żeby przedstawiciele tej organizacji mogli wiarygodnie przewidywać trendy w rozwoju gotówki. Pomysły i poglądy zaprezentowane przez Gonzalo Santamaria oparte są w większości na aktualnych problemach związanych banknotami. Jego projekcje przedstawiają jak może zmieniać się gotówka w krótkiej i dłuższej perspektywie czasu.
W zakresie bezpieczeństwa banknotów jest jeszcze wiele do zrobienia
Numer seryjny od wielu lat jest jednym z podstawowych zabezpieczeń banknotów. Jego głównym zadaniem jest zapobieganie pojawianiu się duplikatów w obiegu. Światowe wydatki związane z tym zabezpieczeniem szacuje się na około 2% kosztów banknotów. Aż prosi się, żeby w punktach sprzedaży czy w bankach wykorzystywać je bardziej efektywnie i interaktywnie. Numery seryjne mógłby być na przykład rozpoznawane w punktach sprzedaży, a następnie śledzone i weryfikowane przez Internet. Pod znakiem zapytania jest też sensowność stosowania numerów seryjnych na banknotach o niskich nominałach. Przy tak wysokich kosztach obsługi, może lepiej z nich zrezygnować w tym przypadku?
W perspektywie 10-20 lat jedną z dróg rozwoju mogło by być zastąpienie numerów seryjnych przez unikalny kod dla każdego banknotu. Taki kod, podobnie jak ludzkie DNA, byłby unikalny dla każdego banknotu. Postęp technologiczny na pewno już wkrótce umożliwi stosowanie takiego „DNA”. Unikalny kod zaszyty w banknocie sprawi, że staną się one bardzo bezpieczne.
Stosowane dzisiaj okna, hologramy czy mikroperfomacje, już wkrótce powszechnie mogą uzupełniać zabezpieczenia wykonane w technologii 3D. Weryfikacja autentyczności zabezpieczenia będzie możliwa bez specjalnych okularów. Informacje płynące z USA wskazują, że właśnie zaczął się proces stosowania technologii 3D w banknotach. W październiku Rezerwa Federalna rozpoczęła dostawy do instytucji finansowych nowego wzoru banknotu o nominale 100 dolarów. Wśród nowych zabezpieczeń znalazła się niebieska wstęga w technologii 3D z wizerunkiem dzwonków i liczbami „100”. Film przedstawiający nowy banknot prezentujemy poniżej.
Do weryfikacji autentyczności banknotów mogą być też wykorzystane inne nasze zmysły niż wzrok i dotyk. W ciągu 10-20 lat weryfikacja może być dokonywana również dzięki zmysłowi powonienia a nawet słuchu. Przy tak szybkim rozwoju technologii można sobie wyobrazić, że w przyszłości banknoty będą „wypowiadały” krótkie teksty. Dzisiaj to wydaje się to być „science fiction”, ale za kilkadziesiąt emitenci mogą powszechnie stosować takie rozwiązania.
Banknoty w przyszłości mogą być czasowo bezwartościowe
Inna wizja zmian zwiększających bezpieczeństwo gotówki to banknoty, które na czas transportu będą elektronicznie pozbawiane swojej wartości. Takie banknoty byłyby bezwartościowe dla potencjalnych złodziei, dzięki temu wyeliminowane będą gigantyczne nakłady na ochronę gotówki w transporcie. Jeśli wartość banknotów byłaby „wyłączona”, nie byłyby uwzględniane w rejestrach. Nie wymagane będzie wtedy opłacanie składek ubezpieczeniowych, zmniejszą się także nakłady na infrastrukturę, co przyczyni się do dodatkowych oszczędności. Banknoty będą chronione dopiero po przekazaniu do banku emitującego banknoty, od momentu kiedy zostanie przywrócona ich wartość.
Czy standaryzacja banknotów zapewni oszczędności?
Jednym ze sposobów na utrzymanie w przyszłości atrakcyjności gotówki, zarówno dla klientów jak i banków centralnych, może być światowa standaryzacja produkcji banknotów. Globalna standaryzacja niewątpliwie umożliwiłaby uzyskanie dużych oszczędności w transporcie i obsłudze. Pytanie tylko czy ustalenie jednego wspólnego standardu produkcji i dostosowania banknotów do różnych potrzeb różnych krajów jest możliwe? Przykład euro pokazuje, że daje się pogodzić tak pozornie rozbieżne cele. W skali świata byłby to jednak o wiele większy problem, a kluczem do osiągnięcia sukcesu byłoby porozumienie rządów i polityków. Sprawa nie jest zatem prosta i będzie wymagała dużej determinacji organizacji które chciałyby podjąć się takiej misji.
Inna możliwa metoda zmniejszania kosztów związanych z gotówka wydaje się wręcz banalna. Dzisiaj znaczną część banknotów niszczy się ze względu na udarte narożniki. Wystarczyłoby zaokrąglić narożniki banknotów a ich trwałość powinna się znacznie zwiększyć. W skali świata mogłyby to przynieść wielomilionowe oszczędności.
Smarfon może usprawniać korzystanie z banknotów
Smartfony to jedne z najbardziej dynamicznie rozwijających się urządzeń na świecie. Nic dziwnego, że są używane do dokonywania płatności (aplikacje NFC), czy do wypłat gotówki z bankomatów. Smartfony są też już używane do rozpoznawania banknotów, ułatwiając tym życie niedowidzącym. Taką funkcjonalność oferuje jedna z aplikacji iPhona. W przyszłości mogą się pojawić aplikację, które pozwolą sprawdzać autentyczność banknotów na podstawie weryfikacji znaków wodnych, mikrodruków i mikroperfomacji czy sprawdzenia numeru seryjnego. Zastosowań smartfonów w tej dziedzinie na pewno pojawi się jeszcze więcej.
Czy w przyszłości gotówka utrzyma swoją wiodącą rolę?
To, że gotówka nadal jest tak popularną metodą płatności, zawdzięcza wielu czynnikom. Należą do nich powszechna akceptacja, wygoda i szybkość użycia, stosunkowo niski koszt obsługi, łatwiejsza kontrola stanu budżetu czy anonimowość użycia. Z drugiej jednak strony, szybko rozwijają się płatności bezgotówkowe („Płatności bezgotówkowe na ścieżce wzrostu”), a klienci i rynek stają się coraz bardziej wymagający. Utrzymanie konkurencyjności gotówki będzie wymagało dalszego udoskonalania banknotów i zmian w nośniku, które dzisiaj mogą się wydawać nierealne i nie możliwe do wprowadzenia. Rozwój technologii może jednak sprawić, że przytoczone w niniejszym artykule wizje Gonzalo Santamaria , zmaterializują się w niedługim czasie.
Październik 2013
Co to za portal?
Inne tematy:
- Jakie zmiany dla uczestników polskiego rynku obsługi gotówki oznacza implementacja unijnej dyrektywy CER?
- Czy za brak systemu zabezpieczenia bankomatów już wkrótce będzie można trafić do więzienia?
- NBP zbadał koszty instrumentów płatniczych na rynku polskim
- Obieg gotówki – jak się kształtował i dokąd zmierza? (cz. I)
- Czy sztuczna inteligencja usprawni automatykę bankową?
- RetailShow 2018 potwierdził coraz ważniejszą rolę automatyzacji gotówki w handlu
- Nieoczekiwane problemy producentów bankomatów
- Jaki wpływ mają nowe regulacje NBP na korzystanie z wpłatomatów?
- W Skandynawii gotówka wraca do łask
- Pierwsze urządzenia spełniające wymogi nowych przepisów NBP